Το παιδί μου μπαίνει στην εφηβεία. Τι να προσέξω;

27/11/2023

Δεν υπάρχουν τέλειοι γονείς.
Αυτό που είναι πιο σημαντικό για να είσαι αποτελεσματικός γονιός είναι αυτό που κάνεις με το πέρασμα του χρόνου.

Μερικές φορές το καλύτερο, που μπορείτε σαν γονείς να κάνετε για να βοηθήσετε το παιδί σας, είναι να βγείτε από τον δρόμο του.

Σε κάθε περίπτωση διαταραχής της ενήβωσης που θα παρατηρήσετε στο παιδί σας, είναι εξαιρετικά σημαντικό να ζητάτε την εξέταση και την άποψη του παιδιάτρου, που το παρακολουθεί. Οι διάφορες αυτές διαταραχές δεν είναι εύκολο πολλές φορές να διαγνωστούν και μπορεί να χρειαστούν για τον σκοπό αυτό ειδικές εργαστηριακές εξετάσεις ή και η εξέταση από ΠαιδοΕνδοκρινολόγο

Πρέπει να θυμάστε ότι πολλές από τις επικίνδυνες συμπεριφορές στους εφήβους, μπορούμε να τις δούμε σαν μια προσπάθεια που κάνουν για να δοκιμάσουν τα όρια και τις ικανότητές τους, με τις σωματικές και πνευματικές δυνατότητες που απέκτησαν.

Σταθμοί Υγείας στην Εφηβεία: Ο Κρίσιμος Ρόλος των Γονέων στην Πρόληψη

Εφηβεία.
Ένα μαγικό ταξίδι που όλοι κάναμε.
Ένα ταξίδι που όλοι θυμόμαστε, που ίσως ακόμα μπορεί να αναρωτιόμαστε τι ακριβώς σημαίνει να είσαι έφηβος

Οι αλλαγές στο σώμα τους, στον ψυχισμό τους, στο συναίσθημα, στον τρόπο σκέψης και στους ιδιαίτερους κινδύνους που φέρνει η εφηβεία για την υγεία τους, σας αγχώνουν και σας κάνουν να τα χάνετε.

Η πρόληψη στην εφηβεία αποτελεί πρόκληση, σε σύγκριση με εκείνη των παιδιών και των ενηλίκων, λόγω της ταχέως εξελισσόμενης σωματικής, πνευματικής και συναισθηματικής τους ανάπτυξης. Οι αποτελεσματικές παρεμβάσεις για την υγεία και την ευημερία των εφήβων περιλαμβάνουν παρεμβάσεις για πρόληψη, τη σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία, τη συμπλήρωση μικροθρεπτικών συστατικών, τις διατροφικές παρεμβάσεις, τις παρεμβάσεις για καθυστερημένα ξεχασμένα εμβόλια, τον ύπνο, τις επικίνδυνες συμπεριφορές και τις παρεμβάσεις για την χρήση ή κατάχρηση καπνού, αλκοόλ και εθιστικών ουσιών.

Συνεχίστε να είστε εκεί για να ακούσετε, να καθοδηγήσετε και να προσφέρετε την αγάπη και τη στήριξή σας, ενώ παράλληλα ενθαρρύνετε την ανεξαρτησία και την αυτοεκτίμηση του παιδιού σας.

Η πλοήγηση στα εφηβικά χρόνια μπορεί να είναι δύσκολη. Οι έρευνες όμως δείχνουν ότι, τα παιδιά που μαθαίνουν από τους γονείς τους για τους κινδύνους της κατανάλωσης αλκοόλ από ανήλικους, των παράνομων ναρκωτικών, της χρήσης καπνού, της επικίνδυνης οδήγησης και άλλων επικίνδυνων συμπεριφορών είναι λιγότερο πιθανό να εμπλακούν σε αυτές.

Είτε είστε μαμά ή μπαμπάς, παπούς ή γιαγιά, αν έχετε έναν έφηβο στη ζωή σας, πιθανότατα έχετε αγχωθεί για τους πιθανούς κινδύνους που υπάρχουν εκεί έξω. Χρήση αλκοόλ, καπνού ή παράνομων ναρκωτικών. Επικίνδυνη οδήγηση. Σεξουαλική δραστηριότητα.

Ίσως ακόμη και για τις πιέσεις του σχολείου, του αθλητισμού ή της προσαρμογής.

Πιθανότατα έχετε επίσης αγχωθεί ότι δεν είστε πλέον εσείς που ασκείτε τη μεγαλύτερη επιρροή στη ζωή του παιδιού σας. Οι έφηβοι αντιμετωπίζουν πλήθος έντονων προκλήσεων και αλλαγών στη ζωή τους και τους αρέσει να συμπεριφέρονται σαν να μπορούν μόνοι τους να τις αντιμετωπίσουν. Αλλά η πραγματικότητα είναι ότι οι έφηβοι χρειάζονται (και κρυφά θέλουν) τη βοήθειά σας και την καθοδήγησή σας.

Στην πραγματικότητα, τώρα που έχετε έναν έφηβο, η δουλειά σας ως γονέας δεν έχει τελειώσει, απλώς είναι διαφορετική.

Στάδια εφηβείας

Στην πρώιμη εφηβεία, τα παιδιά γίνονται ικανά να σκέφτονται ιδέες και πράγματα που δεν μπορούν να δουν ή να αγγίξουν.

Γίνονται πιο ικανά να σκέφτονται τα προβλήματα και να βλέπουν τις συνέπειες διαφορετικών απόψεων ή ενεργειών. Για πρώτη φορά, μπορούν να σκεφτούν τι θα μπορούσε να είναι, αντί για αυτό που είναι.

Οι έφηβοι δεν ξεκινούν όλοι την εφηβεία στην ίδια ηλικία.

Η πρώιμη εφηβεία συχνά φέρνει μαζί της νέες ανησυχίες σχετικά με την εικόνα του σώματος και την εμφάνιση.

Η συνδυασμένη επίδραση της ηλικίας στην αρχή για τις φυσικές αλλαγές στην εφηβεία και οι τρόποι με τους οποίους οι φίλοι, οι συμμαθητές, η οικογένεια και ο κόσμος γύρω τους ανταποκρίνονται σε αυτές τις αλλαγές μπορεί να έχουν μακροχρόνιες επιπτώσεις σε έναν έφηβο.

Έτσι, όποιος και αν είναι ο ρυθμός ανάπτυξης, πολλοί έφηβοι έχουν μια μη ρεαλιστική άποψη για τον εαυτό τους και πρέπει να καθησυχαστούν ότι οι διαφορές στους ρυθμούς ανάπτυξης είναι φυσιολογικές

Είναι αλήθεια ότι μερικές φορές το να παραμείνετε συνδεδεμένοι είναι πιο εύκολο να το λέτε παρά να το κάνετε. Πώς μπορείτε να τα καταφέρετε όταν ο έφηβός σας είναι αγανακτισμένος ή εριστικός; Να θυμάστε ότι σχεδόν όλοι οι έφηβοι εργάζονται προς την κατεύθυνση της ανεξαρτησίας.

Τι αλλάζει γενικότερα στην εφηβεία

Κοινωνική Ανάπτυξη
Αυξημένο ενδιαφέρον για τις κοινωνικές σχέσεις και τον καθορισμό της ταυτότητάς τους
Αλλαγές στο Πρόγραμμα Ύπνου
Αλλαγές στις συνήθειες ύπνου
Επίδραση της Τεχνολογίας στον ύπνο, την επικοινωνία και την συμπεριφορά
Αυξημένη χρήση κινητών τηλεφώνων και υπολογιστών
Αύξηση του ύψους και του βάρους
Ανάπτυξη δευτερευόντων χαρακτηριστικών του φύλου
Σημαντική ανάπτυξη του εγκεφάλου
Αλλαγές στο Συναισθηματικό και Ψυχοκοινωνικό Επίπεδο. Αυξημένα και έντονα συναισθήματα

Σωματικές αλλαγές

Κορίτσια: 8-13 ετών Αγόρια: 10-15 ετών

• Ανάπτυξη τριχώματος σε ηβική και μασχαλιαία χώρα

• Αύξηση της οσμής του σώματος

• Κορίτσια:

ανάπτυξη στήθους (από 8 ετών)
Έναρξη της εμμήνου ρύσεως

• Αγόρια: ανάπτυξη του όγκου των όρχεων (από 9 ετών)

1. Αληθής Πρώιμη Ήβη - Ψευδής Πρώιμη Ήβη

Εμφάνιση κάποιου από τα χαρακτηριστικά του φύλου κάτω από τα 8 έτη για τα κορίτσια και κάτω από τα 9 για τα αγόρια. Η πρώϊμη ήβη χαρακτηρίζεται από πρώιμες αλλαγές όπως, επιτάχυνση της ταχύτητας ανάπτυξης και ταχεία ωρίμανση των οστών που συχνά οδηγούν σε μειωμένο ύψος ενήλικα. Η έναρξη των σημείων της εφηβείας πριν από την ηλικία των 8 ετών στα κορίτσια και των 9 ετών στα αγόρια πρέπει πάντα να αξιολογείται προσεκτικά.

Αληθής πρώιμη ήβη: Η κατάσταση αυτή μπορεί να είναι αποτέλεσμα της πρώιμης ωρίμανσης του άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-γονάδων και προκαλείται από την πρόωρη απελευθέρωση ορμονών, που ονομάζονται γοναδοτροπίνες, οι οποίες διεγείρουν την ανάπτυξη των ωοθηκών στα κορίτσια και των όρχεων στα αγόρια, οδηγώντας στην παραγωγή της γυναικείας ορμόνης οιστρογόνου και της ανδρικής ορμόνης τεστοστερόνης.

Τα συμπτώματα στα κορίτσια περιλαμβάνουν:

Ανάπτυξη στήθους πριν από την ηλικία των 7 ή 8 ετών
Ανάπτυξη τριχοφυΐας στο εφήβαιο
Ταχεία αύξηση του ύψους
Έμμηνος ρύση πριν από την ηλικία των 10 ετών
Ακμή
Οσμή σώματος και ιδρώτα ενηλίκων
Ανάπτυξη τριχών στο πρόσωπο

Στα αγόρια, τα συμπτώματα της πρόωρης εφηβείας πριν από την ηλικία των 9 ετών περιλαμβάνουν:

Ανάπτυξη του όγκου των όρχεων
Ταχεία αύξηση του ύψους
Αύξηση της τριχοφυΐας στο εφήβαιο
Ακμή
Βαθύτερη φωνή

Η θεραπεία γίνεται με αναστολή της ήβης. Οι κύριες αρχές της θεραπείας είναι να σταματήσει η εξέλιξη των δευτερογενών χαρακτηριστικών του φύλου και της εμμήνου ρύσεως (στα κορίτσια), να αυξηθεί το τελικό ύψος που θα έχει το παιδί στην ενηλικίωση, να προαχθεί η ψυχοκοινωνική ευημερία και να αντιμετωπιστεί η υποκείμενη αιτία, εφόσον είναι γνωστή.

Ψευδής πρώϊμη ήβη: διαφέρει από την αληθή κυρίως όσον αφορά την αιτιολογία της διαταραχής.
Η ψευδής πρώιμη ήβη, γνωστή και ως πρώιμη ψευδοεφηβεία, είναι μια κατάσταση κατά την οποία παρατηρείται εμφάνιση δευτερογενών χαρακτηριστικών του φύλου και σημείων εφηβείας χωρίς την πρώιμη ενεργοποίηση του άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-γονάδων. Είναι ανεξάρτητη των γοναδοτροπινών και εμφανίζεται λόγω υπερβολικής παραγωγής ορμονών του φύλου από τις γονάδες, τα επινεφρίδια ή από εξωγενείς πηγές. Είναι σημαντικό να διαφοροποιείται η ψευδής πρώιμη εφηβεία από την πραγματική πρώιμη εφηβεία, καθώς τα υποκείμενα αίτια και η αντιμετώπιση μπορεί να διαφέρουν.

Σε κάθε περίπτωση είναι σημαντικό να συμβουλευτείτε τον παιδίατρό σας εάν παρατηρήσετε οποιοδήποτε από αυτά τα συμπτώματα στο παιδί σας, καθώς η πρόωρη εφηβεία, πέρα από την καλοήθη εμφάνιση, μπορεί να προκληθεί και από διάφορους άλλους παράγοντες, όπως ορμονικές διαταραχές, όγκους ή γενετικά σύνδρομα.

2. Πρώϊμη Θηλαρχή

Η πρόωρη θηλαρχή είναι μια κατάσταση κατά την οποία υπάρχει ανάπτυξη των μαστών σε ένα κορίτσι, πριν από την ηλικία των 8 ετών, χωρίς άλλα σημάδια εφηβείας, όπως η αύξηση της ανάπτυξης, η ηβική τριχοφυΐα ή η έμμηνος ρύση. Η κατάσταση είναι συνήθως καλοήθης και δεν απαιτεί ειδική θεραπεία. Το κύριο σύμπτωμα της πρόωρης θηλαρχής είναι η διόγκωση των μαστών οποτεδήποτε από τη γέννηση έως την ηλικία των οκτώ ετών.

Μπορεί να σχετίζεται με πρόωρη εφηβεία, αλλά η πραγματική πρόωρη εφηβεία είναι σπάνια σε τόσο μικρή ηλικία. Η διαταραχή είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη κατά τα δύο πρώτα χρόνια της ζωής και η πλειονότητα των περιπτώσεων πρόωρης θηλαρχής είναι αγνώστου αιτιολογίας.

Ο παιδίατρος μπορεί να επιλέξει να παρακολουθεί την αύξηση και την ανάπτυξη του κοριτσιού με την πάροδο του χρόνου προκειμένου να διασφαλίσει ότι η εφηβεία αρχίζει κανονικά καθώς το παιδί μεγαλώνει.

Εάν παρατηρήσετε οποιαδήποτε σημάδια πρόωρης θηλαρχής στο παιδί σας, είναι σημαντικό να συμβουλευτείτε τον παιδίατρό σας για τη σωστή διάγνωση και αντιμετώπιση

3. Πρώϊμη Αδρεναρχή ή Εφηβαρχή

H εφηβική αδρεναρχή, είναι μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από την πρώιμη εμφάνιση χαρακτηριστικών που μοιάζουν με την εφηβεία στα παιδιά.

Η ωρίμανση αυτή συμβαίνει συνήθως γύρω στα πέντε έτη και προκαλεί αύξηση ορισμένων ορμονών, οδηγώντας στην εμφάνιση τριχών στο εφηβαίο ή/και στις μασχάλες, οσμή μασχάλης τύπου ενηλίκου και άλλα συμπτώματα πρώιμης εφηβείας πριν από την ηλικία των 8 ετών για τα κορίτσια και των 9 ετών για τα αγόρια.

Η πρόωρη αδρεναρχή δεν είναι συνήθως κάτι σοβαρό και θεωρείται μια παραλλαγή της φυσιολογικής ανάπτυξης, αλλά μπορεί να προσδώσει έναν μέτριο κίνδυνο για παχυσαρκία και αντίσταση στην ινσουλίνη και ενδεχομένως διαταραχές της διάθεσης.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η πρόωρη αδρεναρχή διαφέρει από την πραγματική πρώιμη εφηβεία και η αντιμετώπιση της πρόωρης αδρεναρχής συνήθως δεν απαιτεί ειδική ενδοκρινική θεραπεία παρά μόνο παρακολούθηση.

• Παρατήρηση και Ανοιχτή Επικοινωνία με τους εφήβους.

• Κατανόηση – Αποδοχή – Ενθάρρυνση και Συμμετοχή.

• Ενημέρωση - Καθοδήγηση – Συμβουλευτική.

• Γίνετε πρότυπα για τα παιδιά σας.

• Εφαρμογή κανόνων και ορίων. Οι κανόνες είναι το δίχτυ ασφαλείας τους... τους αρέσουν! Τους δείχνουν ότι ενδιαφέρεστε γι' αυτά. Είναι καλύτερα να τους λέτε "όχι" παρά "ίσως".

• Φροντίστε να εξετάζεται πρόληπτικά το παιδί σας τουλάχιστον μία φορά το χρόνο από τον παιδίατρο.

Εφαρμογή κανόνων και ορίων

- Επικεντρωθείτε στον καθορισμό κανόνων για την ασφάλεια με έμφαση στην παροχή καθοδήγησης αντί της χρήσης εξουσίας ή/και της τιμωρίας.

- Παρέχετε ευκαιρίες για δούναι και λαβείν. Επιτρέψτε στον έφηβο να συμβάλλει σε ορισμένους από τους κανόνες, αλλά διατηρήστε τον τελικό λόγο.

- Να είστε αυστηροί, αλλά όχι υπερβολικά περιοριστικοί ή παρεμβατικοί.

- Θέστε πρώτα ορισμένους σταθερούς "κανόνες σπιτιού" σχετικά με την υγεία και την ασφάλεια και στη συνέχεια διαπραγματευτείτε άλλους.

- Να είστε ευέλικτοι και πρόθυμοι να επαναδιαπραγματευθείτε τους κανόνες καθώς ο έφηβος δείχνει μεγαλύτερη ωριμότητα και υπευθυνότητα.

- Να είστε συγκεκριμένοι όταν πρόκειται για κανόνες σχετικά με τη χρήση ουσιών. Πείτε στους εφήβους ότι δεν επιτρέπετε να κάνουν χρήση καπνού, αλκοόλ ή παράνομων ουσιών.

• Συνειδητοποιήστε ότι δεν υπάρχει συνταγή για επιτυχημένη επικοινωνία.

• Ακούστε περισσότερο μιλήστε λιγότερο.

• Δημιουργήστε ευκαιρίες για συζήτηση.

• Συζητήστε για τις διαφορές.

• Αποφύγετε την υπερβολική αντίδραση.

• Μιλήστε για πράγματα που είναι σημαντικά για τον νεαρό έφηβό σας, όχι για εσάς.

• Επικοινωνήστε με καλοσύνη και σεβασμό μαζί τους.

• Να έχετε υπομονή μαζί τους.

• Μην θυμώνετε όταν δεν συμφωνείτε μαζί τους.

• Τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο να πηγαίνετε τους εφήβους στον παιδίατρο για προληπτικό έλεγχο. Ο παιδίατρος πρέπει να ελέγξει την καλή κλινική υγεία – την ανάπτυξη – ορμονικές διαταραχές - αρτ. πίεση – όραση – ακοή – να συνταγογραφήσει προληπτικό εργαστ έλεγχο κλπ.

• Μην ξεχάσετε ή αμελήσετε τον εμβολιασμό των εφήβων. Εμβόλια που γίνονται στην εφηβεία:

Κατά του HPV σε κορίτσια και σε αγόρια
Μηνιγγίτιδας
Επαναληπτικό Διφθερίτιδας, Τετάνου, Κοκκύτη
Ξεχασμένοι ή καθυστερημένοι εμβολιασμοί

• Διατροφή (παχυσαρκία, βουλιμία, ανορεξία). Ενθαρρύνετε μια ισορροπημένη και υγιεινή διατροφή.

• Άσκηση. Προωθήστε τη συμμετοχή τους σε φυσικές δραστηριότητες.

• Συζητήστε μαζί τους θέματα που βάζουν σε κίνδυνο την υγεία και την ζωή τους μέσω επικίνδυνης, παραβατικής ή αποκλίνουσας συμπεριφοράς.

• Συζητείστε με τους εφήβους την σημασία των εθισμών και την πρόληψη. Ενημερώστε τους για κάπνισμα, αλκοόλ, ναρκωτικά και τρόπο ζωής.

• Συζητήστε μαζί τους για στρατηγικές Διαχείρισης του Στρες (άσκηση, αναπνοή και χαλάρωση).

• Ενισχύστε τις Ψυχοκοινωνικές τους δεξιότητες. Ενίσχυση της ικανότητάς τους να αντιμετωπίζουν συγκρούσεις, να επικοινωνούν αποτελεσματικά και να δημιουργούν υγιείς σχέσεις με τους άλλους.

• Συζητήστε ανοιχτά και ειλικρινά για τη σεξουαλική υγεία και τις σχέσεις. Ενθαρρύνετε την υπευθυνότητα και τη χρήση προφυλακτικών στους εφήβους.

• Βοηθήστε τα παιδιά σας να αναπτύξουν θετική εικόνα για τον εαυτό τους. Επαινέστε τις προσπάθειές τους και ενισχύστε την αυτοπεποίθησή τους.

• Να είστε εκεί για να στηρίξετε τα έφηβα παιδιά σας σε περιόδους άγχους ή κατάθλιψης.

• Ενθαρρύνετε την αυτονομία τους.

Υγιεινή Ύπνου

Ο ύπνος αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο σαν συστατικό της καλής υγείας.

Τα παιδιά που δεν κοιμούνται αρκετά διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για παχυσαρκία, διαβήτη τύπου 2, προβλήματα προσοχής και συμπεριφοράς, κακή ψυχική υγεία και τραυματισμούς.

Τα παιδιά ηλικίας 6 έως 12 ετών χρειάζονται 9 έως 12 ώρες ύπνου τη νύχτα.
Οι έφηβοι ηλικίας 13 έως 18 ετών χρειάζονται 8 έως 10 ώρες ύπνου τη νύχτα.

Συμβουλές για γονείς

•Ρυθμίστε τις ίδιες ώρες ύπνου και αφύπνισης κάθε μέρα.

• Ενισχύστε τη σημασία του υγιεινού ύπνου.

• Δημιουργήστε μια χαλαρωτική ρουτίνα ύπνου πριν από τον ύπνο.

• Καθορίστε κανόνες για την χρήση των κινητών τηλεφώνων, τάμπλετ και υπολογιστών, πριν από τον ύπνο.